Kalkerden meydana gelen oldukça dik bir tepe üzerinde bulunan kale, Kozan
ilçesinin tam ortasında ve bulunduğu coğrafyaya hakim bir konumdadır.
Anavarza'ya 36 km. uzaklıkta olan Kozan Kalesi, Çukurova’yı çevreleyen Dağ
Kaleleri zincirinin dördüncü halkasını teşkil eder. İki gurup halinde inşa
olunan kalenin 44 kule ve burcu vardır. Güneydeki tahkimat gurubunun
ortasında ve zirvede iç kale bulunmaktadır. Kuzey ve güneydeki bu iki gurup bir
birlerine bir surla bağlıdır ki her ikisinin çevre uzunluğu 6 km.yi bulur.
Kalede 20 - 30 basamak merdivenle
inilen mahzenler, gizli yollar vardır. Bu mahzenlerin erzak, cephane
depoları ve sığınak olarak kullanıldıkları anlaşılmaktadır. Kalenin su
ihtiyacını karşılamak üzere yapılmış gayet büyük su sarnıçları vardır. Kalede
Selçuklular ve Ermeniler tarafından yapılan onarımlara dair kitabeler
bulunmaktadır.
Fransız işgali sırasında
Fransızların kaleye toplar yerleştirdikleri ve Tufanlı köyünü ateşe tutarak Türk
kuvvetlerine zarar verdikleri anlatılmaktadır.
Kalenin eteğinde, kasabanın hemen
kuzeyinde ikinci bir sur kalıntısı daha bulunmaktadır. Bu sur, bir zamanlar
Kozan'da yerleşmiş olan Ermeni Prensliği'nin kilisesi ile bu kiliseye bağlı
olan kütüphaneyi, misafirhaneyi ve keşiş odalarını çevreliyordu.
Hıristiyanlık aleminde çok önemli bir mevki olan bu manastırda vaktiyle
"pelesek" denilen vaftiz yağı çıkarılırdı. Vaftiz yağının çıkarılışı büyük
merasimlerle olurdu. Bu merasimlere dünyanın her yanından gelen zengin
Hıristiyanlar katılırlar ve inançlarına göre aziz mertebesine
erişirlerdi. Vaftiz yağı çıkarma merasimleri Kozan, Açmiyazin ve Kudüs’te
olmak üzere üç ayrı yerde yapılırdı ve böylece Kozan'a üç yılda bir sıra
gelirdi.
