İlçe, Kuzeyde Kayseri, Yahyalı, Feke, Saimbeyli; Doğuda Osmaniye, Kadirli; Güneyde Ceyhan, İmamoğlu, Batıda Aladağ ilçeleri ile çevrili olup, yüz ölçümü 1.690 km²'dir. 2000 yılında yapılan nüfus sayımının sonucuna göre ilçe nüfusu, merkez 85.173 ve kırsal ise 56.101 olmak üzere toplam, 141.274'tür.

İlçe genelinde tarım kültürü hakim olup, sanayi sektörü gelişmemiştir. İlçe halkından önemli bir kesimin tarımla uğraşacağı kadar arazi veya narenciye bahçesi mevcuttur. 1973 yılında Kilgen Çayı üzerine yapılan Kozan Barajı ile 6.935 hektar arazinin sulamaya açılması ve narenciye kültürünü gelişmesi ile her yıl ilçe ekonomisine önemli girdi sağlanmaktadır.  
  
İlçenin yüzey şekilleri birbirinden farklı iki konumdadır. Birinci kesimin arazi yapısı Adana ovasının devamı niteliğinde olup, verimli araziye sahiptir ve takriben ilçenin tüm alanının ¼'ünü kapsamaktadır. Geri kalan ¾'ü ise dağlık ve engebeli görünüm arz etmektedir.

İlçe merkezinde rakım 110 m olup, tipik bir Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Yazları kurak ve sıcak kışları ılık ve yağışlıdır. Yıl boyunca don olayına rastlanmaz. İlçe Meteoroloji Müdürlüğünün kayıtlarında yıllara göre ortalama yağış miktarı yaklaşık 900 mm'dir.

İlçe merkezi yazları çok sıcak ve kuru geçtiği için söz konusu bu dönemde önemli bir kesimi kuzeyde yer alan dağlık kesimi yaylalara göç etmektedir. En önemli yaylaları Horzum, Gedikli, Göller, Elmalı ve Savruk'tur. Dağlık ve yaylalık yer aldığı kuzey kesim geniş çam ormanları ile kaplıdır. İlçemiz sınırları içerisinde yer alan başlıca akarsularımız Kilgen çayı, Deli Çay, Zamantı, Göksu ve Sumbas Çayıdır. Kilgen Çayı üzerine 1973 yılında Kozan Barajı inşa edilmiş olup, takriben 70.000 dekar arazi sulamaktadır.

Kozanın tarihi oldukça eskilere dayanmakta olup M.Ö. XV. Hitit Federasyonundan Asurlularının hakimiyeti altında buunmaktaydı. Kozan Kalesinin de bir Asur eseri olduğu tarihi birkaç kitabeden anlaşılmaktadır. M.Ö. VI. yüzyılda Medlerin ve Perslerin M.Ö. 333 yılında Büyük İskender'in eline geçmiş, onun ölümünden sonra da Selefkusların eline geçmiş, bu Hanedan ile Mısır Batlamyos Hanedanı arasında büyük mücadelelere sahne olmuştur. M.Ö. 66-64 yıllarında Pompe tarafından Roma İmparatorluğuna ilhak edildikten sonra M.S. 395 tarihinden sonra da yöre Bizans İmparatorluğunun eline geçmiştir.

Osmanlı döneminde Müslüman Türklerle Ermeniler yörede bir arada iyi ilişkiler içinde yaşamlarını sürdürürken I. Dünya savaşından sonra Kozan ve yöresi 7 Mart 1919 Fransızlar tarafından işgal edilmiştir. Fransız işgali ile birlikte bu güçler tarafından Ermeniler silahlandırılarak şiddet hareketlerine girmişlerdir. Daha sonra Saimbeyli ve Osman Tufan bey idaresinde teşkilatlanan mukavemet güçleri 2 Haziran 1920'de Fransız işgalciler ve Ermeni güçlerinden bu bölgeyi almıştır. Bu tarihten itibaren Sis'e Kozan adı verilmiştir.

1865 - 1923 yılları arasında Mutasarrıflık olan Kozan, Cumhuriyet döneminde bir ara ( 1923 - 1926 ) yılları arasında Vilayet haleni almış 1926 yıllarından sonra Vilayetliği lağvedilerek Adana İline bağlı İlçe haline getirilmiştir. 1920 Yılında Kozan Türkiye Büyük Millet Meclisine Maraşal Fevzi Çakmak Milletvekili olarak gönderilmiştir. Bu tarihi dönemlerden günümüze kadar gelen tarihi eserler ise, Kozan Kalesi, Anavarza Kalesi, Karasis Kalesi ile Memluklar döneminde (1448) inşa edilen Hoşkadem Camii, Kozan suyu üzerinde 9 gözlü köprü ile önemli ölçüde tahribat gören Ermeni Kilisesi kalıntıları mevcuttur.